ไตเป็นอวัยวะสำคัญในระบบทางเดินปัสสาวะ มีรูปร่างคล้ายเมล็ดถั่วดำ ขนาดประมาณ 10 x 55 เซนติเมตร อยู่บริเวณด้านหลังของช่องท้องทั้งสองข้างของกระดูกสันหลังระดับเอว ไตมีหน้าที่หลักในการกรองของเสียและสารที่ไม่จำเป็นออกจากเลือด และรักษาสมดุลของสารต่าง ๆ ในร่างกาย
หน้าที่หลักของไต- การกรองของเสีย: ไตทำหน้าที่กรองของเสียที่เกิดจากการเผาผลาญอาหารและสารเคมีต่าง ๆ ออกจากเลือด โดยผ่านกระบวนการกรองที่หน่วยไต (nephron) ซึ่งประกอบด้วยโกลเมอรูลัส (glomerulus) และท่อไต (tubule)
- การดูดกลับและการหลั่ง: หลังจากการกรอง ไตจะดูดซับน้ำ ไอออน และสารที่จำเป็นต่อร่างกายกลับเข้าสู่กระแสเลือด และขับไอออนและสารที่ไม่จำเป็นออกจากร่างกาย
- การควบคุมสมดุลของน้ำและเกลือแร่: ไตช่วยรักษาสมดุลของน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย โดยการขับน้ำส่วนเกินออกจากร่างกายผ่านการกรองโกลเมอลูลัส การดูดซึมกลับ และการหลั่งของท่อไต
- การควบคุมความดันโลหิต: ไตผลิตสารควบคุมความดันโลหิต เช่น เรนิน (renin) ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการควบคุมความดันโลหิต
- การกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง: ไตผลิตฮอร์โมนเอริโทรโพอิติน (erythropoietin) ซึ่งกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดงในไขกระดูก
กระบวนการทำงานของไต- การกรอง (Filtration): เลือดที่ไหลผ่านไตจะถูกกรองที่โกลเมอรูลัส ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของหน่วยไต ของเสียและสารที่ไม่จำเป็นจะถูกกรองออกจากเลือดและเข้าสู่ท่อไต - การดูดกลับ (Reabsorption): สารที่จำเป็นต่อร่างกาย เช่น น้ำ กลูโคส และไอออน จะถูกดูดกลับเข้าสู่กระแสเลือดที่ท่อไต
- การหลั่ง (Secretion): สารที่ไม่จำเป็นหรือสารพิษจะถูกขับออกจากร่างกายผ่านทางปัสสาวะ
การรักษาสมดุลของกรด-ด่างไตมีบทบาทสำคัญในการรักษาสมดุลของกรด-ด่างในร่างกาย โดยการขับไฮโดรเจนไอออน (H+) และดูดซับไบคาร์บอเนต (HCO3-) กลับเข้าสู่กระแสเลือด
การขับปัสสาวะไตจะขับปัสสาวะออกมาเรื่อย ๆ ประมาณ 1 มิลลิลิตรต่อนาที สู่ท่อไตทั้งสองข้าง ปัสสาวะจะถูกเก็บไว้ในกระเพาะปัสสาวะก่อนที่จะถูกขับออกจากร่างกาย
ไตเป็นอวัยวะที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการรักษาสมดุลของร่างกาย การทำงานของไตที่มีประสิทธิภาพช่วยให้ร่างกายสามารถกำจัดของเสียและสารพิษได้อย่างมีประสิทธิภาพ และรักษาสมดุลของน้ำและเกลือแร่ในร่างกายได้อย่างเหมาะสม